Liefdevolle natuurlijke zorg rondom het sterven
Boekrecensie door Eefje Smulders
Toke Bezuijen biedt met haar gids “Liefdevolle zorg rondom het sterven” een handreiking aan iedereen die ooit te maken krijgt met zorg rondom overlijden.
Tegenwoordig leven we in een maatschappij waarin technologie en geavanceerde geneeskunde de dood op afstand houden en wordt er nog maar weinig gesproken over de dood en sterven. De dood is daarmee steeds verder van ons af komen te staan.
We praten er liever niet over en willen er niet over nadenken. Dat zorgt ervoor dat wanneer het zover is, we vaak overrompeld zijn. Als uitvaartbegeleider maak ik maar al te vaak mee dat de nabestaanden eigenlijk pas over de dood en afscheid nemen gaan nadenken nádat een naaste is overleden. Het lijkt wel dat wanneer we over de dood en sterven spreken, we daarmee ook bang zijn de dood over ons af te roepen.
Maar het tegenovergestelde is waar; mensen die goed nadenken over ouder worden, de bijbehorende kwetsbaarheid en hun sterfelijkheid onder ogen durven te zien ervaren een betere dood dan mensen die dit nalaten. ‘Liefdevolle zorg rondom het sterven’ probeert op een respectvolle manier mensen een handvat te geven om opener om te gaan met de (naderende) dood.
"Een verrassend comfortabel boek over de dood"
Allereerst is de toon van het boek erg prettig. Bezuijen legt op een rustige manier en met bemoedigende toon - helder en stapsgewijs - uit hoe er naar de dood gekeken kan worden en hoe heilzame planten toegepast kunnen door middel van uitwendige behandelingen. De beschrijvingen zijn uitvoerig en gedetailleerd. Dit kan door sommige lezers als té uitvoerig worden ervaren, maar de kennis die Bezuijen tentoonspreidt is indrukwekkend en relevant.
Het boek is overzichtelijk opgedeeld in twee delen. Deel één vertelt over de fases rondom het sterven, onderverdeeld in ‘voor de poort’, ‘onder de poort’, ‘na de poort’ en geeft inzichten om op een natuurlijke manier met de dood om te leren gaan. Het leert de lezer dat het sterfproces een overgangsritueel (rite de passage) is waar kracht uit gehaald kan worden.
Daarbij wordt in het eerste deel uitgelegd hoe je een stervende of naaste kunt ondersteunen wanneer het einde nadert en in tijden van rouw. Ervaringsverhalen bieden inzichten en inspiratie, waardoor de lezer wordt uitgenodigd goed naar de stervende en de mensen die achterblijven te kijken om zo in te voelen waar voor hen de behoefte ligt. Vooral deze persoonlijke ervaringen zijn een waardevolle toevoeging aan dit eerste deel van het boek.
Het tweede deel van het boek richt zich op de concrete en praktische verzorging. Deze hoofdstukken fungeren als een handleiding voor uitwendige ondersteuning, zoals het gebruik van wikkels en andere natuurlijke toepassingen. Toepassingen die erop gericht zijn de angst en ongemak voor de medemens in de terminale fase te verlichten. Ook hier wordt weer nuttige achtergrondinformatie gegeven. Verder staan er talrijke suggesties voor de dagelijkse verzorging en voor ondersteuning bij klachten en ongemak. Het tweede deel wordt afgesloten met aanwijzingen over de verkrijgbaarheid van producten. Een fijne toevoeging, want laten we eerlijk zijn; niets zo vervelend als een recept waarvan je de ingrediënten nergens kunt krijgen.
Conclusie:
Het boek van Bezuijen bezorgt de lezer op een prettige manier meer inzicht in het stervensproces en biedt fijne praktische tips om dit proces te ondersteunen.
De antroposofische zorg en de uitvaartwereld is met de gids “Liefdevolle natuurlijke zorg rondom het sterven” een prachtig boek rijker. De liefdevolle toon waarin het geschreven is, in combinatie met de praktische toepasbaarheid ervan, maakt het een onmisbaar boek voor de professional in de palliatieve zorg, maar zeker ook voor diegenen die geconfronteerd worden met een naderend afscheid.
Liefdevolle natuurlijke zorg rondom het sterven
Door Toke Bezuijen
ISBN: 9789492351166
Jaar: 2022
