Woensdagavond 10 mei werden in de Rudolf Steiner School in Alkmaar de adressengidsen verspreid onder de deelnemers. Tiny Ros, antroposofisch verpleegkundige, gaf een inspirerende lezing over het verzorgen van het zieke kind met natuurlijke middelen. Wat kun je als ouder doen bij koorts, oorpijn, buikpijn en hoest? Ze besteedde ook aandacht aan het voorkomen van ziektes én de functie van ziek zijn voor de ontwikkeling van het kind.

Kinderziektes

Tiny Ros: 'Wat zo mooi is aan een kind is dat het nog niet vast zit in zijn organisme. Alles is nog in de groei en in beweging. Daardoor is het zeer ontvankelijk voor wat je aanbiedt. De huid is ons grootste zintuig, dat is wetenschappelijk bewezen. Je huid neemt alles waar, het reageert op wat je aantrekt of aanbiedt. Dat is zowel de visie vanuit de geneeskruiden als vanuit de antroposofie: op alles wat je een organisme aanbiedt komt een reactie. Daarom kun je het beste natuurlijke materialen en kruiden gebruiken. Ik werk daar al jaren mee en ik ben er echt heel enthousiast over.'

De avond bestond niet alleen maar uit luisteren. Tiny had ook allerlei verschillende soorten wikkels, oliën, kruiden en boeken meegenomen. Om aan te voelen, ruiken en in te kijken. Alle zintuigen werden geprikkeld. Een aantal mensen opperde gedurende de lezing dat het handig is te inventariseren wat je (nog) nodig hebt en dat allemaal in een keer in huis te halen, want niet iedereen heeft de benodigde hulpmiddelen in huis. Sommige dingen eet je gewoon op of gebruik je tijdens het koken. Maar je kunt natuurlijk ook creatief omgaan met wat je wel hebt. Heb je geen katoenen doek? Dan gebruik je bijvoorbeeld een theedoek. Geen citroen? Azijn kan ook helpen. Hieronder een greep uit het boodschappenlijstje:

• Wollen, katoenen, flanellen rolletjes/wikkels/doeken
• Arnicazalf
• Calendula
• Tijm (olie)
• Kamille (bv. thee, olie, gedroogd, zetpillen)
• Salie
• Plantago bronchial balsem
• Citroen
• Ui

Wanneer gebruik je wat en hoe

Tiny: 'Vroeger was het gebruik van huis, tuin en keukenmiddelen vanzelfsprekend. Toen ik zelf nog een kindje was, was ik nogal gevoelig voor bronchitis. Onze plattelandsdokter adviseerde mijn moeder een pluk wol te nemen dat op mijn borst te leggen en daaromheen een flanellen lap te wikkelen. Gewoon ter omhulling en voor de warmte. En het hielp. Vandaag de dag zou een antroposofisch arts dat kunnen voorstellen, maar reguliere artsen zullen dat niet snel doen. Mensen grijpen zelf, of het wordt ze geadviseerd, snel naar een pilletje. Terwijl dat dus lang niet altijd hoeft.
Het is alleen wel handig en verstandig om te weten hoe je bepaalde middelen het beste kunt gebruiken.'
Daarom geeft Tiny workshops waarin je leert hoe je de natuurlijke materialen, kruiden en oliën moet toepassen. Want hoe maak je bijvoorbeeld een citroenwikkel? En waar moet je allemaal nog meer op letten?

"Tegenwoordig lijkt het alsof koorts wordt gezien als iets engs, als iets dat bestreden moet worden"

Koorts

Bijvoorbeeld bij koorts. Koorts kent twee fasen. Bij kinderen kan de temperatuur opeens in een klap omhoog schieten naar 39.5 terwijl ze liggen te rillen van de kou. Dat komt omdat niet het hele lichaam onmiddellijk die temperatuur heeft aangenomen. Belangrijk in deze fase is om je kind warmte aan te bieden: een pyjama, warme sokken en lekker diep onder de warme dekens. Op die manier help je de rest van het lichaam dezelfde temperatuur te krijgen. Zodra je kind rode wangen krijgt en gaat gloeien, kun je het helpen weer wat koeler te worden door luchtige kleding en alleen een (katoenen) laken in plaats van een deken of dekbed te gebruiken. Zodra ook de voeten heet zijn, kun je een citroenwikkel gebruiken om het hoofd wat koeler te krijgen. Als het hoofd te heet wordt, kunnen kinderen namelijk gaan ijlen. Een citroen voet-kuitwikkel helpt de overtollige warmte in het hoofd naar beneden te brengen. Bij koude voeten mag je dit overigens niet doen, omdat het lichaam dan nog niet de temperatuur heeft die het moet hebben.

Hoe maak je een citroenwikkel of -sokjes?

Pers een citroen uit in warm water en doop daar een stukje katoen of flanel in. Let op, je moet de citroen ook letterlijk in (dus eigenlijk onder) warm water uitpersen om de etherische oliën op te vangen. Dat lapje wikkel je vanaf de tenen langs de voeten (beide) omhoog tot en met de kuiten. Daarna doe je er een wollen doek of sjaal omheen of je trekt het wollen kniekousen aan. Het moet wol zijn omdat dat ademt en de hitte afgevoerd kan worden. Laat dit ongeveer 20 minuten zitten. De citroenwikkels drogen aan de benen op. Bij blijvende onrust en ijlen mag deze behandeling drie keer per uur gegeven worden. Als je de behandeling herhaalt, gebruik dan een nieuwe citroen en schoon water. Heb je geen citroen? Een scheutje azijn in warm water kan ook helpen. Verder is het belangrijk dat de zieke blijft drinken om het vochtgehalte op peil te houden. Citroen helpt ook bij keelpijn. Alleen volg je daar een iets andere procedure. Het water waarin je de lapjes doopt moet dan echt heet zijn.

Functie van koorts

Tiny: 'Tegenwoordig lijkt het alsof koorts wordt gezien als iets engs, als iets dat bestreden moet worden. Maar koorts is de reactie van een gezond mens op een ziekmakende invloed. Door de hitte worden virussen of bacteriën bestreden en gedood. Het is dus eigenlijk heel goed. Je mag blij zijn als je kind koorts heeft, want dat betekent dat het immuunsysteem zijn werk doet. En zeker bij kinderen bouwt het immuunsysteem daardoor ook op, wordt het sterker.'

Oorklachten

Bij oorpijn kun je een ui gebruiken. Ui werkt namelijk ontstekingsremmend. Je kunt hem in stukjes snijden of de rokken van de ui kneuzen zodat de sappen vrijkomen. Daarna doe je de stukjes in een katoenen zakje of doek en plak je het dicht zodat het er niet uitvalt. Het zakje leg je op of achter het oor en je houdt het warm en op zijn plek met een wollen muts of doek. Om de pijn eventueel te bestrijden, kun je als alternatief voor paracetamol, kamille zetpillen gebruiken. Uiteraard geldt hier en bij alles, dat als je het niet vertrouwt je altijd een huisarts moet raadplegen.

Buikpijn en slapeloosheid

Bij buikklachten en slecht (in)slapen helpt een kompres met kamille olie. Deze olie verwarmt, ontkrampt, bevordert de ontspanning en helpt bij onrust. Je kunt het alleen niet gebruiken bij koorts en acute buikklachten zoals een blindedarmontsteking. Zo'n kompres maak je als volgt: besprenkel een dubbelgevouwen katoenendoekje aan één kant met kamille olie, vouw dit dubbel en stop het in een plastic zakje. Dit zakje met doekje verwarm je tussen een dubbelgevouwen dunne warme kruik. Na zo’n vijf minuten haal je het warme lapje uit het plastic zakje, vouwt het open en legt het met de oliezijde op de buik. Dek de buik met het doekje af met een gastendoekje of een flanellen doek. Controleer altijd de voetjes en leg de warme kruik indien nodig bij de voeten. De meeste kinderen vinden dit heerlijk en slapen ontspannen in.

Rust, Regelmaat en Respect

Voorkomen is beter dan genezen. Maar wat is er allemaal nodig om gezond op te groeien? Tiny: 'Rust en regelmaat. Dat zijn twee hele belangrijke. Ik besef dat dat in de huidige tijd best een uitdaging is, want zowel ouders als kinderen moeten (al) heel veel. Voldoende rust is nodig als gezonde afwisseling tussen slapen en waken. Dat moet gewoon in balans zijn. Maar ook rust wat prikkels betreft. Vraag je regelmatig af of je kind niet te veel prikkels krijgt en hoe je het kan helpen om de opgedane indrukken te verwerken. Een kind kan zich nog niet zo goed verweren tegen prikkels. Volwassenen kunnen dat al veel beter buiten sluiten, even afgezien van hoogsensitieve mensen. Teveel prikkels kunnen zorgen voor darmproblemen, buikpijn, overactief gedrag en slecht (in)slapen.'

Interessant weetje Een arts deed onderzoek naar het stressniveau van kinderen bij een kinderopvang. Bij meerdere kinderen werd het cortisol gehalte gemeten uit het wangslijmvlies, het hormoon dat vrijkomt bij stress. Wat bleek? Bij alle kinderen bleek de concentratie van het hormoon veel te hoog. Heel erg belangrijk dus dat wij als volwassen onze kinderen de tijd, ruimte en middelen geven om tot rust te komen. Zeker na een drukke dag op school of de kinderopvang. Bewegen en buiten in de natuur spelen, zijn twee manieren waarvan bekend is dat die een positieve invloed hebben op het herstelvermogen van iedereen. Dus laat ze lekker sporten, ga met ze naar buiten, of zet bij slecht weer een muziekje op en dans met ze de kamer rond. Want ook jou houdt het gezond.

Tiny: 'Bij regelmaat hoort onder andere dat een kind snapt wat de rituelen zijn: wat zijn de etens-, speel- en slaaptijden? Dat weten geeft een kind houvast, waarmee je tegelijkertijd de rust bewaakt. Het geeft ook veiligheid en geborgenheid, het kind weet gewoon waar het aan toe is. Vroeger had je ook de r van Reinheid, maar dat is zo gewoon tegenwoordig. Een collega kreeg van een moeder de tip om van de derde r Respect te maken. Respect voor het feit dat ieder kind een individu is én respect voor jezelf. Als ouder is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt, want alleen dan kan je er ook echt voor je kind zijn. Al deze aspecten zorgen ervoor dat een kind gezond kan opgroeien.'

Functie van ziek zijn

Tiny: 'Een belangrijke vraag die we onszelf kunnen stellen, is of je tegenwoordig nog ziek mag zijn. De trend lijkt dat je zo snel mogelijk weer aan de slag moet. Er is gewoon geen ruimte voor in deze hectische en drukke tijden. Toch is het beter om er wel tijd voor te nemen. Je lichaam geeft niet voor niets aan dat het even rust nodig heeft. Als jij zelf de tijd neemt om ziek te zijn, leer je je kinderen een wezenlijke en waardevolle les; luisteren naar je lichaam. Een kind ervaart dan dat het oké is om ziek te zijn.' Een moeder uit het publiek: ‘Je ziet ook heel vaak bij kinderen dat als ze ziek zijn geweest er ook echt iets met ze is gebeurd.’ Tiny: ‘Kinderziekten doen inderdaad iets wezenlijks. Heel vaak zien ouders dat ze daarna een stap in hun ontwikkeling hebben doorgemaakt. Dat ze eerst ergens tegen aan hangen en dan opeens gaat iets veel beter; ze praten ineens goed, of ze zijn zindelijk. Ziek zijn heeft een functie en ook daarom is het goed om je kind de ruimte en tijd te geven om ziek te zijn en weer te herstellen. Op die manier doorleven ze het ten volle en kunnen ze eruit halen wat erin zit. En met elke ziekte wordt hun immuunsysteem sterker.'

Het was een inspirerende en gezellige avond waarin de luisteraars actief meedachten en tips uitwisselden. Een moeder merkte terecht op dat voor alles wat je doet, geldt 'doe het met aandacht'. Bij het eten, als je een spelletje met ze doet, met ze praat of hun voeten masseert.
Wees 100% aanwezig bij alles wat je doet.

Video

Op de website van plegan vind je meer intructievideo's

door: Daphne van Heerdt
juni 2017

Lezingen